Türk müteahhitleri 2021’de yurt dışı işleri ikiye katladı
Sait Elmas
6 min read
Ticaret Bakanı Mehmet Muş, Türk inşaat bölümünün 2020’de yurt dışında üstlendiği 15,2 milyar dolarlık toplam proje bedelinin, 2021 yılı sonu prestijiyle yaklaşık 2 katına çıkarak 29,3 milyar dolara ulaştığını bildirdi.
Muş, Türkiye Müteahhitler Birliğinde düzenlenen “Yurtdışı Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Hizmetleri 2021 Yılı Değerlendirmesi” programında yaptığı konuşmada, hizmet ihracatına en az mal ihracatı kadar kıymet verdiklerini söyledi.
Bakan Muş, hizmetler bölümünün, sağladığı net Döviz girdisi, yüksek istihdam ve mal ihracatına verdiği olumlu katkıyla, Türkiye iktisadının tam manasıyla “göz bebeği” pozisyonunda olduğunu vurguladı.
Türk inşaat endüstrisi, 1970’li yıllardan itibaren dünya inşaat dalının önde gelen aktörlerinden birisi pozisyonuna yükseldiğine işaret eden Muş, kesimin son devirde yaşadığı zorluklara dikkati çekti.
Muş, 2020’de Kovid-19 tesiriyle, Türk müteahhitlerinin yurt dışında üstlendikleri projelerin toplam bedelinin, bir evvelki yıla nazaran yüzde 20 civarında azalışla 15 milyar dolara kadar gerilediğini belirterek, şöyle devam etti:
“Küresel salgının tesiriyle 2020 yılında değerli bir daralma yaşanmışsa da 2021, Türk inşaat endüstrisinin toparlandığı bir yıl oldu. Türk inşaat bölümü, 2020’de üstlendiği 15,2 milyar dolarlık toplam proje bedelini, 2021 sonu prestijiyle yaklaşık 2 katına çıkararak 29,3 milyar dolara ulaştırdı. Böylece, ülkemiz müteahhitlerince bugüne kadar 131 ülkede üstlenilen toplam proje sayısı 11 bin 93’e, üstlenilen projelerin toplam kıymeti ise 451,5 milyar dolara yükselmiştir. 2021’e ilişkin, şu an bu sayıya eklenmeyen projelerin de eklenmesiyle birlikte, üstlendiğimiz proje bedelinin 30 milyar doları aşmasını bekliyoruz. Bu seviyeyi son olarak 31 milyar dolar düzeyleriyle rekora imza attığımız 2012-2013 yıllarında yakalamıştık. İnşallah, önümüzdeki süreçte iş dünyamızla omuz omuza çalışmalarımızı sürdürerek, bu düzeylerin çok daha üzerine çıkacağız. Kovid-19 salgını üzere eşi görülmemiş bir şok karşısında bile, büyük bir esneklik ve dirençle; salgın öncesi pozisyonunu yakalayarak bunun da ötesine geçebilmesi, müteahhitlik kesimimizin ne kadar geliştiğinin kıymetli bir göstergesidir.”
Türk inşaat endüstrisinin global bir marka olduğunu ve bugüne kadar elde ettiği muvaffakiyetlerin tesadüf olmadığını bir sefer daha kanıtladığına işaret eden Muş, “Ekonomimize ve Türkiye markasına çok bedelli katkılar yapan, güç coğrafyalarda türlü zahmetlere sabırla göğüs gererek hiç durmadan çalışan müteahhitlerimiz bilhassa son 15 yılda yurt dışında ortalama 23 milyar dolar pahasında proje üstlenmiş ülkemize yılda ortalama 650 milyon dolar bedelinde inşaat hizmet geliri getirmişlerdir. Müteahhitlerimizin ülkemize sağladığı döviz, elbette yalnızca inşaat gelirlerinden ibaret değildir. Projeleri hayata geçirirken sağladıkları istihdamın sonucu olarak ülkemize transfer edilen personel gelirleri ve projelerin vesile olduğu inşaat materyalleri ihracatı da göz arkası edilemez.” diye konuştu.
“Rusya’da üstlenilen proje bedelinde rekora imza attık”
Muş, Türk inşaat endüstrisinin klasik pazarları olan Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) coğrafyasında hala çok güçlü olduğunu belirterek, şu tabirleri kullandı:
“Özellikle son periyotta, Sahra Altı Afrika’da etkinliğimizi epey güçlü biçimde artırıyoruz. Paha bazında, 2021 yılı projelerinin, yüzde 55’i BDT, yüzde 17’si Sahra-altı Afrika, yüzde 13’ü Orta Doğu ve yüzde 10’u Avrupa bölgesinde üstlenilmiştir. Bu oranlardan, Sahra Altı Afrika’nın bu sene, klasik pazarımız olan Orta Doğu’nun önüne geçti. Başka taraftan Rusya, geçmiş yıllarda olduğu üzere en yüksek proje bedeline ulaşılan ülkeler ortasında tekrar birinci sırada geliyor. Ama bu sene Rusya’da 11,2 milyar dolar ile bir takvim yılı içinde bir ülkede toplamda üstlenilen proje bedelinde de daha fazla bir rekora imza atmış bulunmaktayız. Irak ise 2021’de üstlenilen 3,6 milyar dolarlık proje ile en çok proje üstlendiğimiz ikinci ülke pozisyonuna yükselmiştir. Irak tarafı ile 2021’de kıymetli ve verimli temaslarımız oldu. Biz bu irtibatı sürdürerek Irak ile bağlarımızı geliştirmeyi ve müteahhitlerimizin bu ülkede daha da önünü açmayı hedefliyoruz. Geçtiğimiz yıl en fazla proje üstlendiğimiz birinci on ülke ortasında Ukrayna, Kazakistan, Türkmenistan ve Cezayir üzere klasik pazarlarımız olan ülkeler yerlerini koruma etmiştir. Ayrıyeten, üç Sahra-Altı Afrika ülkesi ile Polonya, birinci 10’daki yerini almış vaziyettedir.”
“Hindistan pek çok ülkeyi geride bıraktı”
Muş, teknik müşavirlik dalının de son yıllarda kıymetli atılımlar gerçekleştirdiği bilgisini paylaşarak, “Bugün Türk teknik müşavirlik firmalarının yurt dışında üstlendikleri kümülatif proje bedeli 2,7 milyar doları aşmış; 2021 yılında üstlenilen proje bedeli ise 137 milyon dolar civarında gerçekleşmiştir. Bu sayıyla 2020’de ulaşılan proje büyüklüğü korunmuş durumdadır. Teknik müşavirlik firmalarımızın 2021’de üstlendikleri projeleri bölgesel olarak incelediğimizde, BDT coğrafyasının öne çıktığını görmekteyiz. Teknik müşavirlik alanında da Azerbaycan, Rusya ve Özbekistan üzere klâsik pazarlarda etkinliğimizi sürdürmekteyiz. Müteahhitlik bölümüne misal biçimde, bu alanda da Irak, en fazla proje üstlenilen dördüncü ülke pozisyonuna gelmiştir. Klâsik pazarlarımızı içeren BDT bölgesinin akabinde en güçlü olduğumuz bir başka bölge Güney Asya olarak karşımıza çıkmaktadır. Hakikaten Hindistan, geçtiğimiz sene üstlenilen proje büyüklüğü açısından pek çok klâsik pazarımızı geride bırakarak birinci ülke olmuştur. Pakistan ise birinci on ülke ortasında yer almaktadır. ” değerlendirmesinde bulundu.
Hizmet ticaretinin artırılmasına ait çalışmaları da anlatan Muş, “Teknik müşavirlik dalına yönelik hazırladığımız ve muvaffakiyetle uyguladığımız devlet takviyeleri programlarımızla, müteahhitlik dalımızın yeni işler üstlenmesine yönelik olarak yaptığımız teşebbüslerle, önümüzdeki periyotta de Türk inşaat endüstrisinin yurt dışında daha fazla proje üstlenmesi için uğraş harcamaya devam edeceğiz. Ayrıyeten firmalarımızın iş yaptığı ülkelerde karşılaştığı meselelerin tahliline yönelik olarak, Bakanlığımızın ticari diplomasi araçları ile dün olduğu üzere bundan sonra da firmalarımızın yanında olacağız.” dedi.
“Kredi imkanlarının aktifliğini artıracağız”
Muş, Libya’da 2011 öncesinde üstlenilen projelerden kaynaklanan problemlerin tahliline yönelik değerli ara kat ettiklerini belirtirken, bu doğrultuda kimi firmaların yine işe başlama mukavelelerini imzaladığını söyledi.
Müteahhitlik bölümünün yeni iş fırsatları yakalamasının önündeki en değerli manilerden birisinin finansman badireleri olduğunun da farkında olduklarını aktaran Muş, “Bu doğrultuda, Türk Eximbank tarafından sağlanan kredi imkanlarının aktifliğini artırmaya çalışıyoruz. Bunun yanında, finansman imkanları güçlü ülkelerin firmaları ile ülkemiz firmalarının üçüncü ülkelerde iş birliği yapmalarını sağlamayı amaçlıyor, bu kapsamda ortak tertiplere yönelik çalışmalarımızı ağırlaştırıyoruz.” sözünü kullandı.
Muş, ihracatçıların kredide kefalet problemini ortadan kaldırmak ve krediye erişim maliyetlerini düşürmek için kurgulanan İhracatı Geliştirme Anonim Şirketi’nin 1 Mart 2022’de faaliyete geçeceğini anımsatarak, şunları kaydetti:
“Önümüzdeki süreçte yayımlamayı planladığımız Uzak Ülkeler Stratejisi kapsamında, öncelikli potansiyel mal ve hizmet bölümlerimizi belirlemiş durumdayız. Bu çerçevede, yurt dışı müteahhitlik bölümümüzün de güçlü yapısı sayesinde artık klasik pazarlarının ötesinde yeni pazarlara açılmaya hazır hale geldiğine inanıyoruz. Geldiğimiz noktada bilhassa ABD, Brezilya ve Endonezya pazarlarının hem müteahhitlik hem de teknik müşavirlik kesimimiz için değerli fırsatlar içerdiğini görmekteyiz. Önümüzdeki periyotta başta bu pazarlar olmak üzere müteahhitlerimizin yeni pazarlara açılması noktasında bölümümüzle istişarelerimizi artıracağımızı ve çalışmalarımızı yoğunlaştıracağımızı tabir etmek isterim.”
